Սիրո՞ւմ եք արշավներ կամ պարզապես մաքուր օդ։ Եթե այո, ապա Հայաստանը հաստատ հրաշալի երկիր է Ձեր ճանապարհորդության համար։ Քաղցրահամ ջրերի հոսքերով, ժայռոտ կիրճերով և անհավանական լեռնագագաթներով հարուստ բնական լանդշաֆտը շնչահեղձության աստիճանի հրաշալի է։
Հայաստանը բարձրլեռնային երկիր է, որը հայտնի է իր լեռնային լանդշաֆտով։ Աշխարհի ամենատարբեր մասերից մարդիկ ճանապարհորդում են այստեղ, որպեսզի արշավների գնան և տեսնեն այս հիանալի երկիրը, իսկ դա զարմանալի չէ: Կյանքի բնական տարրերն այստեղ ընդգծված են առօրյա կյանքում։ Տեղացիները սովոր են բնական աղբյուրի ջրին, որն ազատ հոսում է, և աստվածաշնչյան Արարատ լեռանը, որը միշտ տեսանելի է մշուշոտ երկնքում։
Աշխարհագրորեն գտնվելով Ասիայի և Եվրոպայի միջև՝ Հայաստանը ընդգրկված է Անդրկովկասի տարածքում։ Հարավային Կովկասն անցնում է հենց Հայկական բարձրավանդակի միջով, ինչը նշանակում է, որ այստեղ շատ լեռնագագաթներ կան բարձրանալու։ Երկրի տարածքի մոտ 87%-ը գտնվում է 1000-3000 մետր (մոտավորապես 3300-ից 10000 ոտնաչափ) բարձրության վրա: Սա այս փոքրիկ անկախ երկիրը երազանք է դարձնում զբոսաշրջիկների և ալպինիստների համար։
Հեշտ արշավներ
Տաթևի վանքից Սատանի կամուրջ
Եթե Դուք հետաքրքրված եք թեթև և գեղեցիկ արշավով, որը սկսվում է միջնադարում լեռան գագաթին կառուցված վանքից և ավարտվում երազանքի կիրճում, որը կոչվում է Սատանի կամուրջ, ապա հնարավորինս արագ եկե՛ք Տաթև։ Երևանից մոտ 280 կմ (173 մղոն) հեռավորության վրա գտնվող Տաթևը Հայաստանում ամենատարածված ուղղություններից մեկն է։ Գտնվելով Սյունիքի մարզի հարավարևելյան մասում՝ Տաթևը շատ երկար պատմություն ունեցող գյուղական փոքր համայնք է։ Այն հայտնի է որպես Հայաստանի հանրապատմության հնագույն հոգևոր կենտրոն։
Լեռան գագաթին գտնվող մեծ բազալտե սարահարթի վրա Դուք կտեսնեք հնագույն Տաթևի վանքը, որտեղ հասնելու համար պետք է ճոպանուղի նստեք։ Չնայած նրան, որ սա հանդիսանում է դեպի վանք տանող ամենակարճ ճանապարհը, Տաթևի ճոպանուղին ամենաերկարն է աշխարհում, որը ձգվում է 5752 մետր։ Սպասվում է 12 րոպե տևողությամբ ուղևորությունը՝ փարթամ լեռնային լանդշաֆտի վրայով, որը շնչահեղձության կհասցնի Ձեզ օդում։
Ձեր արշավը սկսվում է վանքի մոտ, անցնում է Որոտանի կիրճի ոլորուն արահետով և ավարտվում Սատանի կամրջի մոտ։ Բայց մի՛ վախեցեք չար թվացող անունից։ Սատանի կամուրջը բնական տրավերտինային կամուրջ է, որի ծագումը հայերը փորձում են հասկանալ հազարամյակներ շարունակ։ Ի վերջո, առանց որևէ տրամաբանական բացատրության, բնական հրաշքը ստացել է իր «չար» անունը: Այն ունի ավելի քան 30 մետր երկարություն և 60 մետր լայնություն, իսկ դրա տակ հոսում է Որոտան գետը։
Արշավի երթուղին մոտ 6 կիլոմետր է (ավելի քան 3,5 մղոն), այնպես որ, մի քանի ժամ տրամադրե՛ք ինքներդ Ձեզ լիարժեք վայելելուն: Արահետն անցնում է կաղնու անտառով, որտեղ կան նաև թխկիներ, մասուրի թփեր, վայրի տանձենիներ և խնձորենիներ։ Գարնանը այստեղ ծաղկում են անհամար ծաղիկներ և խոտաբույսեր: Սատանի կամրջի վրա և դրա շուրջ կարելի է հանքային աղբյուրներ գտնել։ Որոշ ժամանակ հատկացրե՛ք այստեղ հանգստանալուն, քանի որ այս հանքային աղբյուրները, ասում են, բուժիչ ուժ ունեն:
Միջին բարդության արշավներ
Լաստիվերի քարանձավներ, Տավուշի մարզ
Ժամանա՛կ գտեք այցելելու գեղեցիկ «Հեքիաթային աշխարհը» Լաստիվերի քարանձավներում։ Երևանից մոտ 140 կմ հեռավորության վրա այս կախարդական արշավը Ձեզ խիտ անտառով կտանի դեպի հիասքանչ ջրվեժները։ Լաստիվերը 100 մետր բարձրությամբ ձոր է Հայաստանի հյուսիս-արևելյան մասում, որը գտնվում է Տավուշի մարզում։ Իջևան քաղաքից ընդամենը 10 կմ հեռավորության վրա Դուք սկսում եք այդ արշավը «Ապագա Ռեզորթ»-ից։ Այստեղ Դուք կտեսնեք նաև Yell Extreme Park-ը, որտեղ կարող եք փորձել զիփլայնի ծայրահեղ էքստրիմը։
Այս անտառապատ կիրճը ձգվում է մոտ հինգ կիլոմետր և ներկայացնում է մի քանի քարանձավ: Ամենահայտնի երկհարկանի քարանձավի պատերը ծածկված են տասնյակ նախապատմական փորագրված պատկերներով, որոնք ներկայացնում են մարդուն, գազանին։ Կան նաև հավատի խորհրդանիշեր՝ խաչեր: Հայաստանի նախաքրիստոնեական հեթանոսական ժամանակներում քարանձավները սրբազան վայրեր էին։ Միջնադարում, երբ մոնղոլները ներխուժեցին Հայաստան, Լաստիվերի քարանձավները ապաստարան դարձան։
Ձեր արշավը կանցնի Խաչաղբյուր գետի փոթորկուն ալիքներով և կավարտվի ջրվեժների մոտ։ Անհավատալի արագ և գահավիժող ջրվեժները լողալու լավագույն վայրերից են։ Գետի վերջում ճամբարային տարածք է բոլոր նրանց համար, ովքեր ցանկանում են լրացուցիչ օր կամ օրեր այս հրաշալի վայրում անց կացնելու համար:
Դժվար արշավներ
Արագած լեռ
Երևանից մոտ 40 կմ (25 մղոն) հեռավորության վրա՝ Արագածոտնի մարզում Դուք կարող եք գտնել Հայաստանի Հանրապետության ամենաբարձր գագաթը։ Լեռան անվանումը ծագում է հայ նախահայրերի որդի Հայկ Արամանյակի կամ հայ Աստված Արայի մասին լեգենդից։
Արագած լեռը քնած հրաբուխ է, որը զբաղեցնում է 200 կմ2 տարածք (80 մ2)։ Հարյուրամյակների հրաբուխները և երկրաշարժերը մասնատել են լեռը։ Այն պարունակում է մի հսկայական, 350 մետր (1150 ոտնաչափ) խորությամբ խառնարան, որտեղից սկիզբ են առնում Արագածի չորս գագաթները։ Յուրաքանչյուր գագաթը ինչ-որ նոր մարտահրավեր է, որն առաջարկում է արշավի տարբեր մակարդակներ ըստ բարդության և հեռավորության, այնպես որ այստեղ բացահայտելու ինչ-որ նոր բան կա բոլորի համար։ Դուք պետք է տաքսի վերցնեք Արագած լեռան ստորոտն ի վեր, այնուհետև գագաթի ընտրությունը կախված է Ձեզնից:
Արագած լեռը պարունակում է տարբեր էկոհամակարգեր։ Այս ալպիական լեռնային միջավայրում Դուք կարող եք գտնել չոր մարգագետիններ, կիսաանապատային և նույնիսկ ձյունածածկ տարածքներ: Գետերը հոսում են ստորին հովիտներով և կիրճերով՝ որոշ տեղերում ձևավորելով քաղցրահամ շեմեր և ջրվեժներ։ Այստեղ են գտնվում մանուշակների, անմոռուկների, վայրի լիլիաների և կակաչների հսկայական մարգագետինները: Մի պահ հանգստացե՛ք և թարմ դաշտային ծաղիկնե՛ր հավաքեք, դրանք Ձեր հիշողության մեջ հավետ պահելու համար:
Հարավային գագաթը համարվում է չափավոր դժվար, չնայած այն հաճախ բարձրանում են երեխաներն ու ընտանիքները։ Սա չորս գագաթներից ամենափոքրն է, որի բարձրությունը կազմում է ընդամենը 3887 մետր (12 752 ոտնաչափ)։ Եթե Դուք ընտրում եք այս գագաթը, Քարի լիճը վերջին կանգառն է, որտեղից Դուք կսկսեք քայլել ոտքով: Սառը քաղցրահամ լիճը շրջապատված է դաշտային ծաղիկներով, գեղեցիկ լեռնային բնապատկերներով և ձյունածածկ Արագածով։
Հյուսիսային գագաթը Ձեզ համար մարտահրավեր կարող է լինել: Վերելքը սկսվում է նույնանուն գյուղում 1900 մետր բարձրության վրա: Ընդհանուր առմամբ բարձրանալը տևում է մոտ երկու օր։ Առաջին օրվա ընթացքում Դուք կբարձրանաք Քարի լճից դեպի դաշտավայր, որն ընդգրկում է արևմտյան և հարավային գագաթները: Կարելի է այստեղ վրան տեղադրել, խարույկ վառել և հանգստանալ։ Առավոտյան վաղ պետք է արթնանաք և սկսեք Ձեր ծանրաբեռնված օրը։ Ամռանն այստեղ նաև քաղցրահամ ջրի հոսքեր են լինում։
Հյուսիսային գագաթը, ցավոք, ունի երկու գագաթներ՝ իրական և կեղծ: Արագած լեռան իրական գագաթին հասնելու համար Ձեզ հետ վերցրե՛ք առնվազն 40 մետր երկարությամբ պարան և զգո՛ւյշ եղեք: Այս գագաթի բարձրությունը 4090 մետր է: Տեսականորեն, փորձառու զբոսաշրջիկների համար զբոսանքը կարող է տևել մի օր, բայց ապահովության համար առնվազն 10-14 ժամ պլանավորեք։
