Հայերը սկսել են գարեջուր արտադրել հին ժամանակներից: Հույն պատմաբան Քսենոֆոնը իր հիշատակություններում նշում է, որ համտեսել է այս ըմպելիքը Հայաստանում, ինչպես նաև գրել է այն պատրաստելու եղանակների մասին: Նա նաև նշել է հայկական թունդ գինին, որը տեղի բնակիչների նախընտրելի ըմպելիքն էր:
Գարեջուրը հիշատակվել է նաև Եգիպտոսի պատմության մեջ: Ըստ արձանագրությունների՝ բուրգերի կառուցման ժամանակ յուրաքանչյուր աշխատող ամեն օր գարեջուր էր ստանում, որը և՛ սննդանյութ էր, և՛ ծարավն էր հագեցնում:
Այնուամենայնիվ, գարուց պատրաստված գարեջրի առաջին քիմիական վկայությունները հայտնաբերվել են արևմտյան Իրանի լեռներում:
Այսպիսով, գարեջուրը համարվում է ամենահին ըմպելիքներից մեկը, որը նաև հանդիսանում է աշխարհի 3-րդ տարածված ըմպելիքը՝ ջրից և թեյից հետո:
Այն արտադրվում է հացահատիկային կուլտուրաներից, սովորաբար գարուց, ցորենից, բրնձից և եգիպտացորենից: Կան գարեջրի բազմաթիվ տեսակներ: Այն լինում է մուգ կամ բաց գույնի, քաղցր կամ դառը:
Չնայած որ գարեջուրը հայկական ծագում չունի, սակայն շատ տարածված և սիրված խմիչք է Հայաստանում:
Հայկական գարեջուր
Հայաստանում գարեջրի առաջին գործարանը բացվել է 1892 թվականին՝ Երևանում: Այն կոչվում էր «Զանգա» և գտնվում էր Հրազդան գետի ափին: Ըմպելիքի անունը «Բոկ» էր: Գործարանը փակվել է 1920 թվականին:
Հիմա այս թեթև ըմպելիքը չորրորդ սիրված ոգելից ըմպելիքն է Հայաստանում:
Գարեջրի գործարանները Հայաստանում
Հայաստանում գարեջրի ամենամեծ գործարանը բացվել է 1952 թվականին և կոչվել է «Կիլիկիա»: Այս ընկերության գարեջուրը բազմաթիվ միջազգային ցուցահանդեսներում ձեռք է բերել 32 ոսկե մեդալ, 3 Գրան Պրի և այլ հեղինակավոր մրցանակներ:
1999 թ. «BID» միջազգային կազմակերպությունը «Երևանյան գարեջուր» ընկերությանը շնորհեց «Ոսկե աստղ» մրցանակ: 2001 թվականին Ֆրանկֆուրտում գործարանի արտադրանքը ստացավ «Լավագույն որակի» մրցանակը:
Հայտնի և սիրված այլ հայկական գարեջուրներն են՝ «Գյումրի»-ն, «Արարատ»-ը և «Ալեքսանդրապոլ»-ը: Բոլորն արտադրվում են Գյումրու գործարանում, որը գտնվում է Շիրակի մարզում: Այն բացվել է 1970 թ.-ին և համարվում է երկրորդ խոշոր ընկերությունը Հայաստանում:
«Կոտայք» գործարանը նույնպես հայկական գարեջրի հայտնի արտադրողներից է: Այն բացվել է 1974-ին, Աբովյան քաղաքում:
Հայաստանում նույնիսկ կազմակերպվում է գարեջրի փառատոն, որի ընթացքում մասնակիցները փորձում են գարեջրի տարբեր տեսակներ, համտեսում համեղ երշիկեղեն և խեցգետիններ:
