Թալին

Թալինը քաղաք է Հայաստանի Արագածոտնի մարզում: Գտնվում է Արագած լեռան լանջին՝ Շիրակի հովտում, ծովի մակարդակից 1,585 մ բարձրության վրա: Այն համարվում է շրջանի ամենահին բնակավայրը, որտեղ հայտնաբերված գտածոները թվագրվում են մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակով: Նախկինում այն ​​հայտնի է եղել Թալինա, Մեծ Թալին և Թալնո Ոտն անուններով: Այն ունի խոնավ ցամաքային կլիմա՝ զով ամառներով և ծայրահեղ ցուրտ և ձյունառատ ձմեռներով:

Քաղաքի անվան հետ կապված կա մի լեգենդ, ըստ որի Թալին անունով արքայադուստրը սիրահարվում է հասարակ մի տղայի։ Աղջկա հայրը՝ դեմ լինելով նրանց սիրուն, դստեր համար երիտասարդ մի իշխան է գտնում: Արքայադուստրը չկարողանալող ներել հորը, ժայռից վայր է նետվում։ Այդ օրվանից քաղաքը կոչվում է Թալին՝ մահացած արքայադստեր անունով:

774 թվականին Թալինի բնակչությունը կոտորվել է ներխուժած արաբ մուսուլմանների կողմից: Քաղաքը կրկին վերածնունդ է ապրել 9-րդ դարի վերջում՝ Հայաստանում Բագրատունյաց թագավորության հաստատմամբ: 7-10-րդ դարերի ընթացքում Թալինը բազմաթիվ պատմիչների կողմից հիշատակվում է կամ որպես մեծ գյուղ, կամ քաղաք՝ Կամսարական նախարարական տոհմի իշխանության ներքո:

7-րդ դարում իշխան Ներսես Կամսարականը հիմնադրել է Թալինի տաճարը: Նույն ժամանակահատվածում Կամսարական իշխանները կառուցել են Դաշտադեմ ամրոցը, որը գտնվում է քաղաքի հարավում: Ամրոցը շատ մեծ ռազմավարական դեր է խաղացել Երևանի հյուսիսում՝ Օսմանյան և Պարսից պատերազմների ժամանակ:  1964թ․-ին Թալինը ստացել է քաղաքային տիպի բնակավայրի կարգավիճակ:

Թալինի Տեսարժան վայրերը

Թալինում են գտնվում 8-րդ դարի Սուրբ Աստվածածին և Սուրբ Կաթողիկե եկեղեցիները։ Վերջինս համարվում է հայկական ճարտարապետության մեծագույն նմուշներից մեկը: 

Թալինի տարածքը հարուստ է պատմական հուշարձաններով: Կամսարական իշխանների կողմից կառուցված 7-րդ դարի Մայր տաճարը վաղ քրիստոնեական ժամանակաշրջանի հայկական եկեղեցական ճարտարապետության վառ օրինակ է: Խորհրդային տարիներին քաղաքում բացվել են բազմաթիվ մշակութային հաստատություններ: Թալինը Հայաստանի համար նաև կարևոր հյուսիս-հարավ խաչմերուկ է:

Այժմ քաղաքն ունի իր մշակույթի տունը, հանրային գրադարան, երաժշտական դպրոց, երկրաբանական թանգարան, ինչպես նաև իր տեղական՝ «Թալին Աշխարհ» շաբաթաթերթը: Քաղաքի կենտրոնում կա մի փոքրիկ այգի, որտեղ երեկոյան սիրում են հավաքվել տեղի երիտասարդները:

Զբաղվածությունը Թալինում

Տեղացիները զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ, անասնապահությամբ և մեղվաբուծությամբ: 2005 թվականին հիմնադրվել է «Բոնիլաթ» կաթնամթերքի գործարանը՝ նախկին Թալինի պանրի գործարանի հիմքի վրա:

Գործում է նաև զովացուցիչ ըմպելիքների «Ավետյան Աղեկ» գործարանը: Ասֆալտապատման և բիտումի գործարանը աշխատում է դեռևս սովետական ​​ժամանակներից: Քաղաքն ունի կաթնամթերքի և հացաբուլկեղենի բազմաթիվ փոքր ձեռնարկություններ: