Խաչքար

Խաչքարը հայկական արվեստի արտասովոր երևույթներից մեկն է։ Հեղինակը օգտագործել է խաչն իր զգացմունքները և երազանքները արտահայտելու համար։ "Խաչքարերը հայկական ճարտարապետության լավագույն ստեղծագործությունն են՝ հավասար մնացած ճարտարապետական շինություններին" ( Ռաֆայել Իսրայելյան)։

Խաչքարերի նշանները և դրանց նշանակությունը

Խաչքարը միջնադարյան հայկական արվեստի տեսակ է, հուշարձան՝ խաչի նշաններով, դեկորատիվ, ուղղահայաց կանգնած քար, դիմացն ուղղված արևմուտք։ Այն իր մեջ ներառում է Հիսուս Քրիստոսի հատուցման քրիստոնեական ողջ գաղափարը։ Հիմնական մասնիկը խաչն է, որպես Քրիստոսի խոստացած երկնային հոգևոր դրախտ և Փրկության հաղորդություն։ Խաչքարը համարվում է հայկական սրբապատկեր։

Արդեն 4-րդ դարում մարդիկ խաչքարնօգտագործել են որպես առանձին հուշարձան կամ դռանք ամրազրել են եկեղեցիների պատերին։ Հայերնայն օգտագործել են նաև ռազմական հաղթանակները և կարևոր պատմական իրադարձություններն անմահացնելու համար։ Միևնույն ժամանակ, խաչքարերը եկեղեցիների, վանքերի,տաճարների, աղբյուրների, կամուրջների և այլ պատմանակ կառույցների պատմական մաս էին կազմում։ Դրանք օգտագործվում էին գերեզմաններում՝ ի փրկություն մեռած մարդու։ Դրանց վրա գրվում էին կարևոր տեղեկություններ և փաստեր Հայաստանի մասին։

Առաջին խաչքարի պատմությունը

Առաջին խաչքարը կառուցվել է 879թ․-ին Գառնիում՝ արդեն ներառելով խաչքարի հիմնական նշանները։ Միջնադարում հայերը օգտագործել են կարմիր, սպիտակ, կապույտ գույները, ինչպես նաև խաղեղի ճութ։ Կարմիր գույնը խորհրդանշում էր Քրիստոսի արյունը։

Կան խաչքարի այլ տեսակներ․ օրինակ՝ «Փրկիչ», որը խորհրդանշում էր երկու օրում Քրիստոսի խաչելությունը։ 12-րդ դարում հայտնվեց խաչքարի նոր զարդանախշ՝ նուռն իր ճյուղերով։ Նուռը խորհրդանշում է հայերի նախնիներին՝ Աբրահամին, Իսահակին և Հակոբին։ Խաչքարի արհեստը համարվում է արհեստի վերացական տեսակ՝ ամբողջությամբ պարունակելով հաղորդության խորհրդանիշը։ Այն ունի աստվածաբանական դեր և նպատակ։