Այրում

Այրում քաղաքը գտնվում է Հայաստանի հյուսիսային մասում` Տավուշի մարզում, և սահմանակից է Վրաստանին: Այն տեղակայված է Դեբեդ գետի ափին՝ ծովի մակարդակից մոտ 550 մ բարձրության վրա:

Հեռավորությունը մայրաքաղաք Երևանից 206 կմ (128 մղոն) է, իսկ մարզկենտրոն Իջևանից 73 կմ (45 մղոն):

Քաղաքի կլիման բնութագրվում է ցուրտ, ձյունառատ ձմեռներով և մեղմ ամառներով: Այրումի բնակչությունը մոտ 2000 մարդ է:

Քաղաքի անվանումը ծագում է հայերեն «այրվել» բառից: Ըստ սովետական հանրագիտարանի՝ տարածքը սկսել են անվանել Այրում՝ անցյալում թշնամիների կողմից այրվելուց հետո: Ներկայիս քաղաքի տարածքը Մեծ Հայքի Գուգարաց նահանգի մաս էր կազմում: Այրումի արևելյան մասը Կողբափոր գավառի կազմում էր:

Բնակավայրը հիմնադրվել է 1937-ին որպես Բանավան անունով փոքրիկ գյուղ, որը գտնվում էր Խորհրդային Հայաստանի Նոյեմբերյանի շրջանում: Այն ստեղծվել է հիմնականում քաղաքի մոտակայքում գտնվող սննդի պահածոների նորաստեղծ գործարանի աշխատողների համար: Գյուղը զարգացել է որպես սննդի արդյունաբերության կարևոր կենտրոն և 1960-ին ստացել է քաղաքային տիպի բնակավայրի կարգավիճակ:

Այրումից 3 կմ հարավ-արևմուտք գտնվող հնագիտական ​​տարածքում իրականացված պեղումների ընթացքում հայտնաբերվել են բրոնզե դարաշրջանի կիկլոպյան ամրոցի մնացորդներ, մարդկանց և կենդանիների փոքր բրոնզե արձանիկներ, որոնք պատկանում են մ.թ.ա. 10–7-րդ դարերին:

Տեղացիներն ազգությամբ հայեր են, որոնց նախնիները եկել են Երևանի շրջանից և Արճիս գյուղից 1960-ականներին: Նրանք զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ և պահածոյացված մթերքների արտադրությամբ. Այրումի պահածոների գործարանը այստեղ աշխատում է 1937 թվականից, իսկ «Այրում Ֆրութս» մրգի և հատապտուղների վերամշակման գործարանը 2014 թվականից: Վերջին տարիներին Այրումում բացվել է բնական ցեոլիտների հանքարդյունաբերական գործարանը՝ «Զեոլիտ Պրո»:

2016 թվականին Այրումն ընդլայնվել է ՝ ներառյալով Արճիս, Բագրատաշեն, Դեբետավան, Դեղձավան, Հաղթանակ, Լճկաձոր և Պտղավան գյուղերը: Քաղաքն ունի մշակույթի տուն և հանրային գրադարան: