Հայաստանի տեսարժան վայրերը

Հայաստանի տեսարժան վայրերը

May 17, 2018

Եթե ուզում եք բացահայտել Հայաստանի տեսարժան վայրերը, ճանաչել մշակույթն ու պատմությունը, ուրեմն սկսեք այս 5 պատմական վայրից։ Ինչու՞․ որովհետև դրանք առանձնահատուկ դեր են ունեցել հայոց պատմության տարբեր շրջաններում։

Այս վայրերից յուրաքանչյուն իր մեջ հազարամյակների մի ամբողջ պատմություն է թաքցնում։ Երբ այցելեք նրանցից յուրաքանչյուրը, պարզապես մի զբոսնեք։ Կարդացեք նրանց պատմությունը, ուշադիր լսեք գիդին, փակեք աչքերն ու Ձեր մտքերում հայտնվեք այն ժամանակահատվածում, երբ այդ վայրերում եռացել է կյանքը։ Դա այնքան հետաքրքրիր է։

Դե ինչ, սկսեցինք։

Գառնիի տաճար

Անշուշտ գիտեք, որ Հայաստանն աշխարհում առաջին երկիրն է, որն ընդունել է քրիստոնեությունը՝ որպես պետական կրոն։ Սակայն ինչպիսի՞ն էր այն մինչև քրիստոնեությունը։ Եթե կարծում եք, թե չի պահպանվել շոշափելի ոչինչ, ինչը կօգներ մեզ պատկերացում կազմել հեթանոս Հայաստանի մասին, ապա սխալվում եք։ Պահպանվել է Գառնիի հոյակերտ հեթանոսական տաճարը, որը կօգնի ձեզ տեղափոխվել առեղծվածային նախաքրիստոնեական Հայաստան։

Գառնիի տաճար

Գառնիի հեթանոսական տաճարը կառուցվել է Ք․ա․ 2-րդ դարում։ Այն գտնվում է Կոտայքի մարզում՝ մայրաքաղաք Երևանից 30 կմ հեռավորության վրա։ 

Տաճարը նվիրված է եղել արևի աստված Միհրին։ Այն հելլենիստական շրջանի ճարտարապետությանը բնորոշ շինություն է՝ կառուցված Հայաստանի ամենագեղատեսիլ վայրերից մեկում։ Կանգնած է բարձր պատվանդանի վրա, գլխավոր մուտքի դիմաց ինը խոշոր քարե աստիճաններով սանդուղք է։

Տաճարի 24 սյուները խորհրդանշում են օրվա 24 ժամերը։ Համալիրը ներառել է հռոմեական բաղնիք, արքունական ամառանոց և 7-րդ դարի եկեղեցի: Պահպանվել է բաղնիքի խճանկարով հատակը, որը կազմված է 15 գույնի բնական քարերով։ Խճանկարի վերևի մասում գրված է՝ «ոչինչ չստանալով աշխատեցինք» արտահայտությունը։ 

Խոր Վիրապ

Խոր Վիրապի հետ է կապված Հայաստանում քրիստոնեության՝ որպես պետական կրոնի ընդունման պատմությունը։  Խոր Վիրապը միջնաբերդ էր, որը ծառայում էր որպես արքունական բանտ: «Վիրապ»-ը օձերով և կարիճներով լի փոս էր, ուր նետում էին մահվան դատապարտվածներին:

Հայոց արքա Տրդատ 3-րդը Խոր Վիրապի հորն է նետում Գրիգոր Լուսավորիչին՝ Հայաստանում քրիստոնեություն քարոզելու համար: Գրիգորը 13 տարի անց է կացնում օձերով և կարիճներով լի փոսում և փրկվում է շնորհիվ քրիստոնյա մի կնոջ, որը նրան գաղտնի հաց և ջուր էր բերում:

Մինչդեռ Գրիգոր Լուսավորիչը բանտարկված էր, մայրապետ Գայանեի և կույս Հռիփսիմեի հետ Հայաստան են գալիս քրիստոնյա միանձնուհիներ՝ Հայաստանում քրիստոնեություն տարածելու նպատակով։ 

Խոր Վիրապ

Հռիփսիմեն շատ գեղեցիկ էր, և Տրդատ III-ը սիրահարվելով նրան՝ առաջարկում է ամուսնանալ: Օրիորդը մերժում է թագավորին, և վիրավորված Տրդատը հրամայում է գտնել և սպանել բոլոր միանձնուհիներին: Գեղեցկուհի Հռիփսիմեն խոշտանգվում և նահատակում է միանձնուհիների հետ միասին:

Նրանց սպանությունից հետո Տրդատ թագավորը հիվանդանում է մոլագարությամբ։ Թագավորի քույր Խոսրովդուխտը երազ է տեսնում, որում նրան ասվում է, թե Տրդատին կարող է բուժել միայն բանտարկված Գրիգորը։  Հրաշքով կենդանի մնացած Գրիգորին տանում են թագավորի մոտ, որին նա բուժում է՝ աղոթելով և քրիստոնեություն քարոզելով: Տրդատը մկրտվում է, և 301 թվականին քրիստոնեությունը հռչակում Հայաստանի պետական կրոն: 

Տաթևի վանք

Տաթևի վանքը Հայաստանի տեսարժան վայրերի գլխավոր գեղեցկուհին է, որն անպայման անհրաժեշտ է այցելել։ Լինել Հայաստանում և չգնալ Տաթև, նույնն է ինչ լինել Ֆրանսիայում և չտեսնել Էյֆելյան աշտարակը։ Վանական համալիրը կանգնած է խորը կիրճի եզրին և, առաջին իսկ հայացքից, հիացմունք ու ակնածանք է առաջացնում իր վեհաշուք տեսքով և անառիկ դիրքով։ 

Տաթևը տեղակայված է Հայաստանի հարավում՝ Գորիսի մարզում։ Գտնվում է Երևանից 314 կմ հեռավորության վրա։ Վանքի գլխավոր եկեղեցին կառուցվել է 895 թվականին՝ Հովհաննես եպիսկոպոսի կողմից և Սյունյաց իշխաններ Գրիգոր Սուփանի և Ձագիկի աջակցությամբ: «Գավազան» հուշարձանը կառուցվել է 906-ին: Դա ճոճվող հուշասյուն է, որը տատանվում է երկրի աննշան ցնցումներից՝ նախազգուշացնելով երկրաշարժերի վտանգի մասին։

Տաթևի վանք

Համալիրը ներառում է երեք եկեղեցիներ՝ Պողոս-Պետրոս տաճարը, Սուրբ Աստվածածինը և Սուրբ Գրիգորը, ինչպես նաև Գրիգոր Տաթևացու դամբարանը և այլ պատմական շինություններ:

Հանդիպակաց սարից դեպի վանք տանող «Տաթևի թևեր» կոչվող ռեկորդակիր ճոպանուղին կտանի ձեզ Որոտանի գեղատեսիլ կիրճի վրայով՝ հնարավորություն տալով ըմբոշխնել գեղատեսիլ բնությունը և վանքի շքեղ տեսքը։ Ճոպանուղու երկարությունը 5752 մ է, իսկ ուղևորությունը տևում է 12 րոպե, որի ընթացքում աուդիո-գիդը ձեզ կպատմի Տաթևի վանքի պատմությունը։

Արենիի քարանձավները

2007 թվականին հայ և իռլանդացի հնագետները Հայաստանում հայտնաբերեցին աշխարհի ամենահին գինեգործարանը, որը գտնվում է Վայոց ձորի մարզի Արենի գյուղի մոտ: Արենին հայտնի է որպես Հայաստանի գինեգործական գլխավոր շրջաններից մեկը, որտեղ, փաստորեն, գինեգործությամբ զբաղվել են դեռևս 6000 տարի առաջ։

Արենիի քարանձավները

Արենիի քարանձավներն այժմ դարձել են համաշխարհային հետաքրքրություն ներկայացնող տեսարժան վայր, որտեղ կարելի է տեսնել պեղումների արդյունքում հայտնաբերված աշխարհի ամենահին կոշիկը (5500 տարեկան), կավե անոթներ, գործվածքներ, բուսական մնացորդներ, ամանեղեն, խաղողի, ծիրանի կորիզներ, ինչպես նաև գինու խմորման անոթներ: Այստեղ հայնաբերվել են նաև 6000 տարվա վաղեմություն ունեցող մումիֆիկացված աճյուններ։

Ամբերդ

Ամբերդը 7-րդ դարի ամրոց է, որը գտնվում է Արագած լեռան ստորոտին։ Այստեղ բերդաքաղաք է եղել ավելի վաղ ժամանակներից, սակայն ներկայիս տեսքով այն կառուցվել է 7-րդ դարում՝ Կամսարյան իշխանների կողմից։

Այն եղել է հայոց թագավորների ու իշխանների ամառային նստավայրը։ 8-րդ դարում ամրոցն անցել է Բագրատունիների տոհմին՝ դառնալով նրանց թագավորության կարևորագույն ռազմական հենարաններից մեկը։ 10-րդ դ. սկզբին բերդը և մերձակա շինությունները պատկանում էին հզոր Պահլավունի իշխաններին։

1026 թ. իշխան Վահրամ Պահլավունին այստեղ կառուցում է Սբ․ Աստվածածին եկեղեցին, ամրացնում ամրոցի պատերը և պարիսպի վրա երեք աշտարակներ ավելացնում։ 1070-ական թթ. սելջուկները գրավում են Ամբերդը և վերածում այն զորակայանի։

Ամբերդ

Այնուամենայնիվ, 1196-ին հայ-վրացական միացյալ զորքերը՝ իշխան Զաքարե Զաքարյանի գլխավորությամբ, ազատագրում են ամրոցը, ինչպես նաև Հայաստանի գրեթե ողջ տարածքը։ 12-13-րդ դարերում՝ Զաքարյանների իշխանության ընթացքում, Ամբերդն ամրացվում է, իսկ դղյակն ու այլ շինությունները` վերանորոգվում։

Երբ նայում ես այս հնամյա ամրոցին, մտովի տեղափոխվում ես հեռավոր անցյալ, պատկերացնում թագավորներին, որ ապրել և շրջել են այս վայրերով, մտածում այստեղ տեղի ունեցած կատաղի մարտերի մասին և զգում ես ժամանակների առեղծվածային շունչն ու ոգին։  

Եթե Հայաստանում եք լինելու առնվազը 5 օր, աշխատեք այցելել բոլոր այս նշված վայերը, որոնք ձեզ կտեղափոխեն տարբեր ժամանակաշրջաններ և կպատմեն կարևոր պատմական իրադարձությունների մասին։

Ձեզ կհետաքրքրի նաև